Bez względu na to, czy prowadzimy firmę, czy też wykonujemy pracę na etacie bądź na podstawie umowy cywilnoprawnej lub też sprzedajemy i kupujemy dobra materialne oraz usługi, płacimy podatki. Może to być podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek od towarów i usług, podatek od darowizny i wiele innych. Jakie są rodzaje podatków w Polsce?

Czym jest podatek?

Zanim wypunktujemy najczęściej stosowane podatki w polskim systemie podatkowym, warto w kilku zdaniach opisać, czym w ogóle podatek jest. A więc podatek to publicznoprawne i przymusowe świadczenie, do którego opłacania zobligowani są wszyscy mieszkańcy danego kraju / regionu. Co istotne, podatek jest świadczeniem bezzwrotnym, a państwo, na którego rzecz płacone są podatki, nie daje w zamian żadnego innego świadczenia.

Podatki płacone przez obywateli i przedsiębiorstwa są głównym źródłem dochodów danego państwa i umożliwiają finansowanie jego działalności. Może to być budowa dróg, rozwój infrastruktury, utrzymanie systemu oświaty, służby zdrowia. Z podatków finansowana jest także działalność socjalna, a więc wypłata świadczeń i wsparcie najuboższych.

W Polsce występuje wiele różnych podatków, a podzielić je można przede wszystkim z uwagi na podmiot opodatkowania, a także sposób pobierania podatków.

Rodzaje podatków w Polsce

Na dzień dzisiejszy w polskim systemie podatkowym mamy do czynienia z kilkunastoma różnym podatkami, a każdy z nich opłacany jest w zależności od przedmiotu i podmiotu opodatkowania. Jak wskazuje Ministerstwo Finansów, większość podatków w Polsce to tzw. podatki bezpośrednie, do których zaliczyć można:

• podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT),
• podatek dochodowy od osób prawnych (CIT),
• podatek od spadków i darowizn,
• podatek od czynności cywilnoprawnych,
• podatek rolny,
• podatek leśny,
• podatek od nieruchomości,
• podatek od środków transportowych,
• podatek tonażowy,
• podatek od wydobycia niektórych kopalin,
• zryczałtowany podatek od wartości sprzedanej produkcji (tzw. podatek od produkcji okrętowej).

Prócz podatków bezpośrednich mamy także podatki pośrednie, do których należą:

• podatek od towarów i usług (VAT),
• podatek akcyzowy,
• podatek od gier.

Warto zauważyć, że nie każdy podatek opłacany jest w tej samej wysokości. Podatek od dochodów osób fizycznych czy osób prawnych, a więc PIT i CIT nie będą opłacane w tej samej wysokości, co podatek o czynności cywilnoprawnych bądź podatek akcyzowy. Nie każdy podatek dotyczy także wszystkich grup społecznych, chociaż w przypadku VAT czy akcyzy jego koszt odczuwamy wszyscy, dokonując zakupów produktów czy usług, a także wykorzystując energię elektryczną czy gaz. Podatek od nieruchomości dotnie wyłącznie posiadaczy domów i mieszkań lub działek, zaś podatek rolny opłacają jedynie rolnicy. Podatek od spadków i darowizn dotyczyć będzie jedynie sytuacji, w której osoba fizyczna lub prawna “wzbogaci się” w przypadku obdarowania dobrem materialnym lub zgonu osoby bliskiej, która pozostawiła po sobie pewne dobra.

Podatek PIT i CIT

Podatek PIT to podatek opłacany przez osoby fizyczne wykonujące pracę na podstawie dowolnej umowy. Jest to tzw. podatek dochodowy, a więc taki, który naliczany jest na podstawie osiąganych przez daną osobę dochodów. Wysokość podatku PIT zależna jest od osiąganych dochodów i progu podatkowego. Aktualnie w Polsce mamy do czynienia z 17-procentowym podatkiem PIT, jeśli wysokość dochodu nie była wyższa niż 85 528 zł w skali roku oraz 32-procentowym, gdy dochód przekroczył tę kwotę (od nadzwyżki).

Podatek CIT jest analogicznym podatkiem do podatku PIT, jednak dotyczy wyłącznie osób prawnych. Za osobę prawną uznawane są przede wszystkim spółki prawa handlowego, do których zaliczyć można m.in. spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną, spółkę komandytową, spółkę komandytowo-akcyjną czy prostą spółkę akcyjną. Aktualna wysokość podatku CIT to 19 procent dochodów firmy, jednak niektóre przedsiębiorstwa mają możliwość opłacania niższego, 9-procentowego podatku CIT. W ostatnim czasie rządzący wprowadzili także preferencyjną formę opodatkowania, czyli tzw. estoński CIT. Ta forma ryczałtu pozwala na niepłacenie podatku CIT do czasu, gdy zyski wypracowane przez spółkę w niej pozostają – są przeznaczane na inwestycję.

Podatek od towarów i usług (podatek VAT)

Podatek od towarów i usług, a więc tzw. podatek VAT płacimy wszyscy. Nawet gdy nie dokonujemy sprzedaży żadnych produktów czy usług, to płacimy go, nabywając je. Aktualne w Polsce mamy do czynienia z kilkoma stawkami podatku VAT – 0 proc., 5 proc., 8 proc., 23 proc., Ich wysokość zależy od danego produktu czy usługi. W przypadku żywności wysokość podatku VAT zwykle wynosi 5 lub 8 procent, jednak wszystko zależy wyłącznie od konkretnego produktu. W przypadku większości dóbr materialnych, sprzętów AGD/RTV, elektroniki, mebli, wyposażenia wnętrz, ubrań, etc., wysokość podatku VAT to już 23 procent. Podatek ten opłacają naturalnie sprzedawcy / producenci, jednak w praktyce obciąża on przede wszystkim odbiorców / konsumentów.

Sprawdzone biuro rachunkowe Warszawa. VAT bez tajemnic. Skorzystaj z usług.

Podobnie do podatku VAT działa akcyza, która dotyczy przede wszystkim wyrobów tytoniowych, alkoholi czy paliw. Jej rolą teoretycznie miało być zmniejszenie konsumpcji substancji szkodliwych, jednak w praktyce jest to wyłącznie podatek zasilający budżet państwa. Świetnym tego przykładem jest, chociażby akcyza na paliwa, gaz czy energię, które wykorzystują przecież wszyscy.

Zdjęcia: alfexe, tapanakorn via Canva.